Ugonjwa wa overy mfuko wa (mayai) au kuhusu vipimo na matibabu
Ugonjwa wa mfuko wa mayai (overy) Vipimo na matibabu
MAGONJWA YA WANAWAKE (OVARY (MFUKO WA MAYAI)
Magonjwa ya ovary (mfuko wa mayai) kwa wanawake yanaweza kuwa ya aina nyingi, kuanzia matatizo madogo ya muda mfupi hadi magonjwa makubwa yanayohitaji matibabu ya haraka. Ovary ni sehemu ya mfumo wa uzazi wa mwanamke inayohusika na kutengeneza mayai na homoni za kike (estrogen na progesterone).
Hapa kuna baadhi ya magonjwa ya kawaida ya ovary:
1. Ovarian cysts (Vijibonge kwenye mfuko wa mayai)
Maelezo: Vijibonge vyenye maji vinavyotokea kwenye au ndani ya ovary. Mara nyingi havina madhara na huondoka vyenyewe.
Dalili: Maumivu ya tumbo, kuvurugika kwa hedhi, uvimbe tumboni, au kukosa dalili kabisa.
Aina:
Functional cysts (hutokea wakati wa mzunguko wa hedhi)
Dermoid cysts (huwa na nywele, mafuta, au ngozi)
- Endometriomas (kuhusiana na endometriosis)
2. Polycystic Ovary Syndrome (PCOS)
Maelezo: Hali ya homoni kuvurugika inayopelekea mayai mengi madogo kuunda kwenye ovary na kusababisha ovulation kuvurugika.
Dalili: Hedhi zisizo za kawaida, kuongezeka uzito, chunusi, nywele nyingi usoni/mwilini, ugumu wa kushika mimba.
3. Endometriosis ya ovary
Maelezo: Tishu zinazofanana na za ndani ya mfuko wa uzazi hukua kwenye ovary.
Dalili: Maumivu makali ya hedhi, maumivu wakati wa tendo la ndoa, matatizo ya uzazi.
4. Ovarian torsion (Kuzunguka kwa ovary)
Maelezo: Ovary inazunguka na kukunjuka kwa mishipa yake, hivyo damu haifiki vizuri. Ni dharura ya kitabibu.
Dalili: Maumivu makali ya ghafla upande mmoja wa tumbo, kichefuchefu, kutapika.
5. Maambukizi ya ovary (Oophoritis)
Maelezo: Hutokana na maambukizi ya nyonga (Pelvic Inflammatory Disease – PID).
Dalili: Maumivu ya nyonga, homa, kutokwa na uchafu usio wa kawaida ukeni.
6. Ovarian cancer (Saratani ya ovary)
Maelezo: Ugonjwa hatari unaotokea pale seli za ovary zinapokua bila udhibiti.
Dalili: Kuvimba tumbo, maumivu ya nyonga, kushiba haraka, kupoteza uzito bila sababu.
7. Premature ovarian failure (Kukoma kwa kazi ya ovary mapema)
Maelezo: Ovary kuacha kutoa mayai kabla ya umri wa miaka 40.
Dalili: Kukoma kwa hedhi mapema, ukosefu wa uzazi, dalili za upungufu wa estrogen (joto la ghafla, jasho usiku).
8. Ovarian hyperstimulation syndrome (OHSS)
Maelezo: Hali inayotokea mara nyingi baada ya matibabu ya uzazi kwa kutumia dawa za kuchochea ovulation.
Dalili: Uvimbe wa tumbo, maumivu, kichefuchefu, matatizo ya kupumua (kama ni kali).
Ushauri wa jumla:
Uchunguzi wa mara kwa mara wa afya ya uzazi ni muhimu, hasa kama una dalili zisizo za kawaida.
Magonjwa ya ovary yakigunduliwa mapema hutibika kwa urahisi na husaidia kuepusha madhara makubwa, ikiwemo matatizo ya uzazi na saratani.
- Vipimo vinavyotumika kugundua matatizo ya ovary ni pamoja na ultrasound, vipimo vya damu vya homoni, na wakati mwingine upasuaji mdogo wa kuchunguza (laparoscopy).
Kama unahitaji, tunaweza kukuandalia jedwali linaloorodhesha magonjwa ya ovary, visababishi, dalili na matibabu yake ili iwe rahisi kujifunza na kukumbuka.
